Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун изилдөөлөрүнө ылайык, дээрлик бардык калк курттар менен ооруган. Көптөгөн адамдар гельминттердин жана жөнөкөйлөрдүн бар экенин билишпейт, жана алсыздыкты суук тийүү же уулануу менен түшүндүрүшөт. Бирок кээде адам заңда бүтүндөй куртту же анын бир бөлүгүн көрө алат. Организмдеги чоочун организмдерди аныктоо үчүн үзгүлтүксүз текшерүүдөн өтүп турган жакшы.
Курттардын негизги түрлөрү
Ар кандай типтеги гельминттер адамдын организминде жашай алат, алар ашказанга гана эмес, башка ички органдарга да таасир этет.
Жашоо чөйрөсүнө жараша, алар бир нече негизги класстарга бөлүнөт:
- геогельминттер - личинкалар заңда жашайт, адамдын инфекциясы ооз аркылуу жүрөт, чымындар алып жүрүүчүлөр болушу мүмкүн;
- биогельминттер - аралык ээс катары балыктын же жаныбарлардын денеси тандалып алынат, личинка түрүндө алар адамдын организмине кирип, ал жерден активдүү өнүгө баштайт;
- контакт гельминттери - жалпы пайдалануудагы объекттер аркылуу контакт аркылуу жугуучу чакан түр.
Эң чоң зыян келтириши мүмкүн 3 типтеги мите курттар – флуктар, ленталар жана жумуру курттар. Курттар жашаган жери боюнча ичеги жана ичегиден тышкаркы формаларга бөлүнөт. Ичеги гельминттери татаал түзүлүшкө ээ, негизинен адамдын организминен сырткары көбөйөт - тегерек курттар, пинкурттар, ленталар. Алар жоон жана ичке ичегилерде гана жашашат, органдын былжыр челдери менен азыктанышат.
Ичегилерге эң жөнөкөй организмдер – лямблия, криптоспоридиум да жайгаша алат. Примитивдүү түзүлүшкө карабастан, алардан арылуу кыйынга турат - алар абдан тез көбөйүп, тез дары-дармектерге каршы иммунитетке ээ болушат. Инфекциянын фонунда ар кандай жугуштуу оорулар пайда болот.
Ичегиден тышкаркы формалар кан агымынын жардамы менен бүт денеде кыймылдай алат. Көбүнчө бул гельминттер боордун, уйку безинин, көк боордун клеткаларына таасир этет. Азыраак - мээ, дем алуу жана көрүү органдары, лимфа бездери, жумшак ткандар. Инфекциянын бул формасы менен диагноз коюу кыйын, анткени адамдын заңында бул глистовду аныктоо дайыма эле мүмкүн боло бербейт.
Цестоддор жана трематоддор организмге начар куурулган эт жана балык, кир суу менен кирет. Гигиеналык эрежелер сакталбаса, калган мите курттарга жугушу мүмкүн.
Гельминтоз менен ооругандардын 80% кир колдун жана өсүмдүк тектүү тамак-аштын начар жуушунан улам пайда болот.
Адамдын курту кандай болот? Булар көбүнчө ачык түстөгү курттар түрүндөгү мите курттар. Алардын узундугу бир нече миллиметрден 2–3 мге чейин өзгөрөт.
тегерек курттар
Көбүнчө балдарда тегерек глистов пайда болот.
Негизги түрлөрү:
- тегерек курт - шпинделдүү түзүлүшкө ээ, ургаачысынын узундугу 40 смге жетет, алар денеден заң менен бирге кетишет;
- pinworms - ак-боз түстөгү майда курттар, алардын узундугу 10 мм ашпайт, чоңдор менен жумурткаларды заңда табууга болот;
- анкилостиктер - сыртынан окшош мителер, узундугу - 15 ммден ашпайт, курч тиштери бар;
- Vlasoglav - узундугу 5 см, толугу менен ак курт.
Дагы:
- Энтеробиоз - контакттык мите курттар менен инфекция. Гельминтоз эпидемиологиялык ооруларды билдирет - бир адам жуккан учурда, аны менен байланышта болгон бардык адамдар тез жуктуруп алышат. Pinworms денеге оозеки жолу аркылуу кирет. Энтеробиоз көтөн чучуктун катуу кычышуусу менен коштолот, бул көбүнчө кайра инфекцияга алып келет.
- Тричуриаз – бул камчы куртунун инфекциясы. Ал ичке ичегинин баштапкы бөлүмүндө жашайт, былжыр челдин ткандары жана кан менен азыктанат. Чоң топтоо менен катуу диарея башталат, көтөн чучуктун пролапсы мүмкүн.
- Анкилостомдор он эки эли ичегиге таасир этет. Личинкалар топуракка тийгенде тери аркылуу кирип, кан аркылуу бардык ички органдарга жана өпкөлөргө жеткирилет. Адамда катуу жөтөл башталат, какырык менен бирге личинкалар тамак сиңирүү системасынын органдарына кирет. Кан тамырлардын жеңилгенинен кийин червей ага атайын фермент киргизет, ал кандын уюшуна тоскоол болот.
- Тегерек глистов мүмкүн эркин кыймылдайт организмде, адам глотает жумуртка мите менен бирге кир жашылчалар, тазаланбаган суу. Чымындар жумуртка алып жүрүүчүлөр болушу мүмкүн.
Гельминтоздун симптомдору
Негизги коркунуч гельминтических инвазия болуп саналат узак мөөнөттүү жоктугу белгилери инфекциянын. Ал эми симптомдору пайда болгондо, алар башка жалпы ооруларга окшош. Адам өз алдынча жөтөлгө, дене табынын көтөрүлүшүнө, ичеги-карын ооруларына же ич катууга каршы таблеткаларды иче баштайт, бирок өзүн өзү дарылоо оң натыйжа бербейт.
Сыртынан караганда, инфекция мите курттары менен мүмкүн проявляться түрүндө безетки, себорея, жарылып тамандын, талма бурчтарында ооздун, папиллома. Аялдарда алар лейкореянын чыгышына себеп болушу мүмкүн, жумурткаларда сезгенүү пайда болот, этек кир ооруйт жана бузулат. Узакка созулган инфекцияда миома, миома, мастопатия пайда болот. Эркектерде гельминтоздор импотенцияга, простатитке, простата безинин аденомасына алып келет. Глисты провоцирует пайда болушу кум жана таш бөйрөктө жана табарсык.
Адамдарда инвазия белгилери:
- тез-тез суук тийүү, дем алуу органдарынын оорулары;
- дем алуу органдарынын өнөкөт сезгенүүсү жана параназалдык көңдөйлөр;
- ич катуу, диарея, метеоризм;
- муундардын жана булчуңдардын оорушу;
- салмактын кескин өзгөрүшү;
- анемия көрүнүшү.
Гранулемалар инфекциянын ачык белгиси болуп саналат. Бул шишиктерде талкаланган жумурткалар чогулат, алар ичегилердин дубалдарында, өпкөдө, боордо, жатында пайда болот. Фонунда дайыма уулануу мителердин, онкологиялык оорулар өнүгөт. Катуу интоксикация аллергиялык реакцияларга, уюктун, экземага алып келет. Адамдын психикалык абалы да өзгөрөт - агрессия апатия менен алмашып, өнөкөт чарчоо пайда болуп, уйкусуздук тынчсызданат.
Негизги белгиси – заңгыраган курттар. Аларды визуалдык түрдө көрүүгө же атайын анализдин жардамы менен аныктоого болот.
Балдар жана мите курттар
Балдарда глисты диагностикаланат көп караганда чоңдорго. Бала кир колдорун, оюнчуктарды оозуна салат, жаныбарлар менен байланышканды жакшы көрөт, кумда жана жерде ойнойт. Статистикалык маалыматтарга ылайык, мектепке чейинки мекемеге барган ар бир үчүнчү балада гельминттер бар. Балдарда төө курттар, аскарис, лямблия жана токсокара көп кездешет.
Лямблиялар жаңы төрөлгөн балдарга да таасир этүүчү кичинекей мите. Инфекцияланганда катуу ич өткөк башталат, температура көтөрүлөт, ич ооруйт. Көптөгөн ата-энелер жабышат белгилери көрүнүшү ичеги-карын инфекциясынын, дарылоо бербейт каалаган натыйжа, гельминтоз өтөт өнөкөт стадиясына.
Токсокара мышыктардын жана иттердин денесинде жашайт, заңы менен сыртка чыгат. Бала кумда же жерде ойногондо, кароосуз калган жаныбарлар менен байланышта болгондон кийин жугат. Бул курттар ар кандай жоондуктагы жана узундуктагы ак жиптерге окшош. Мителерди сүрөттөгөн чоң сүрөттү колду кылдат жууш керектиги жөнүндө бала менен баарлашууда көрсөтмө курал катары колдонсо болот.
Инфекциянын кесепети - агрессивдүүлүктү жогорулатуу, туруктуу каприз, апатия. Бала тез чарчай баштайт, уйкунун сапаты начарлайт. Негизги симптом мүмкүндүк берет ишенимдүү билүүгө инфекциясы болуп саналат кычышуу ануса, болушу мите курттардын заңда.
Түнкүсүн тиш кычыратуу балага мителик жугузуунун белгиси эмес.
Глистовой инвазиялар бала үчүн коркунучтуу - өнөкөт оорулар өнүгүп, иммундук система бузулат, аппетит жана салмак менен көйгөйлөр пайда болот. Камчы курт менен ооруганда баланын өнүгүүсүнүн артта калуусу, оор аз кандуулук башталат.
Медициналык дарылоо
Адамдын организминде 200дөн ашык түрдүү гельминттер болушу мүмкүн болгондуктан, дарылоонун бирдиктүү ыкмасы жок. Заманбап түрлөрү диагностика жардам берет так таануу, кайсы глистов организмде бар, бул дайындоого адекваттуу терапия. Көбүнчө адамдарда ар кандай типтеги мите курттар кездешет.
Дары-дармектер чоңдорго гана таасир этет, личинкаларга жана жумурткаларга каршы алсыз. Ошондуктан, толук кутулуу үчүн зарыл өтүүгө бир нече курстары противопаразитических терапия.
Организмдеги глистов алып келиши мүмкүн көптөгөн олуттуу оорулардын – өнөкөт оорулары тамак сиңирүү жана дем алуу органдарынын, нерв оорулары, глаукома, шишиктер ар кандай келип чыккан. Гельминттердин инфекциясын болтурбоо оңой - колду тез-тез жууп, көчөдө антибактериалдык каражаттарды колдонуңуз, этти жана балыкты жогорку сапаттагы термикалык дарылоодон өткөрүңүз, чийки сууну ичпеңиз, бардык жашылча-жемиштердин үстүнө кайнак суу куюңуз.